Program SAPARD (z ang. Special Accession Programme for Agriculture and Rural Development) został uruchomiony ze względu na duże braki w rozwoju gospodarczym na obszarach wiejskich na terenie wszystkich państw kandydujących. Ze środków SAPARD finansowane są ponadto inwestycje w rolnictwie i przemyśle spożywczym.

Z programu SAPARD mogą korzystać gminy (drogi, oczyszczalnie ścieków), rolnicy (modernizacja gospodarstw rolnych), przedsiębiorstwa (dostosowanie produkcji żywności do norm UE, tworzenie nowych miejsc pracy). Polska jest jednym z 10 krajów Europy Środkowej i Wschodniej, uczestniczących w programie SAPARD. W Polsce został on opary na dwóch priorytetach, jakimi są: poprawa efektywności sektora rolno-spożywczego oraz poprawa warunków prowadzenia działalności gospodarczej i tworzenie miejsc pracy.

Cele strategiczne programu zostały określone jako:
• poprawa ekonomicznej konkurencyjności polskiego sektora rolno-spożywczego, na rynku krajowym i rynku międzynarodowym;
• dostosowanie sektora rolno-spożywczego do standardów acquis communautaire w zakresie jakości, higieny i bezpieczeństwa żywności oraz ochrony środowiska;
• stymulowanie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich poprzez wspieranie rozwoju infrastruktury technicznej oraz tworzenie warunków do podejmowania pozarolniczej działalności gospodarczej na wsi;

Najważniejszym dokumentem z punktu widzenia funkcjonowania funduszu jest "Program Operacyjny SAPARD". To on określa sposób realizacji programu w Polsce wskazuje, kto może być beneficjentem oraz na co można przeznaczać otrzymane środki. Każde z państw korzystających z programu opracowuje swój plan i określa w nim, jakie działania będą z niego finansowane spośród zaproponowanych przez Komisję Europejską.

Dokument powstał w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi w oparciu o konsultacje z regionami. Jego ostateczna wersja została przyjęta w marcu 2002 roku.

Zasady finansowania programu SAPARD

Wkład ze strony Unii Europejskiej może wynieść nie więcej niż 75% ogólnej sumy wydatków publicznych. Pozostałe 25% (lub więcej) muszą stanowić polskie środki publiczne, czyli tzw. współfinansowanie ze strony polskiej. Jako środki publiczne traktowane są środki z budżetu państwa i z budżetów samorządowych (szczebla wojewódzkiego, powiatowego i gminnego). Według obecnego stanu środki budżetów samorządowych nie mogą być przeznaczone na współfinansowanie projektów realizowanych przez osoby fizyczne, a jedynie te, realizowane przez osoby prawne.

Ze względu na udział środków publicznych (w tym 75% pochodzące z UE) w finansowaniu realizacji projektu dzielić się będą zasadniczo na dwie grupy:
• Projekty generujące dochody;
• Projekty, których realizacja nie generuje dochodów;

W pierwszym przypadku pomoc finansowa może wynieść maksymalnie 50% kosztów realizacji projektu. Pozostałe 50% musi pokryć zgłaszający projekt. W drugim przypadku pomoc finansowa ze środków publicznych może ale nie musi być wyższa niż 50 % kosztów realizacji projektu.

Wysokość środków przyznanych Polsce zależała była od kryteriów podziału przeznaczonych na program SAPARD przyjętych przez Komisję. Polsce przysługiwały pieniądze za rok 2000 i 2001, z kolei wysokość środków przypadających na 2002 r. wynosiła ponad 300 mln euro. Z punktu widzenia Polski ważne jest to, że korzystanie z programu SAPARD odbywało się według procedur odpowiadających procedurom wdrażania programów finansowanych z Funduszy Strukturalnych w państwach członkowskich, a to przygotowuje zarówno chcących skorzystać z tej pomocy, jak i wszystkie obsługujące ten program instytucje do korzystania na przyszłość ze znacznych środków, po przystąpieniu do Unii Europejskiej.

Działania mogące zostać objęte programem SAPARD

Komisja Europejska zaproponowała listę działań kwalifikujących się do objęcia pomocą w ramach tego programu, z których każdy kraj starający się o członkostwo powinien wybrać swoje priorytety. Po szerokich konsultacjach Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej określiło właśnie szczegółowe osie priorytetowe w ramach, których realizowany będzie Program SAPARD w Polsce.

Są nimi:
1. Oś: Efektywność rynku
- Inwestycje w gospodarstwach rolnych (budowa nieruchomości rolnych takich jak np. obory, stajnie);
- Poprawa potencjału i marketingu produktów rolnych;
2. Oś: utrzymanie i tworzenie miejsc pracy
- Infrastruktura techniczna wsi (wpływająca na  efektywność i zyskowność  gospodarstw  rolnych);
- Dywersyfikacja - tworzenie pozarolniczych źródeł dochodu na wsi;
3. Oś: Poprawa standardów jakości i higieny
- Struktury kontroli jakości, kontroli weterynaryjnej i fitosanitarnej;

Wsparcie programu SAPARD może sięgać do 50% kwalifikujących się kosztów przedsięwzięcia i być przyznane dla następujących obszarów:
- Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych i rybnych;
- Projekty dotyczą restrukturyzacji przedsiębiorstw przetwórstwa produktów pochodzenia zwierzęcego oraz przetwórstwa owoców i warzyw pod kątem zwiększenia ich konkurencyjności oraz dostosowania do wymogów UE. Odbiorcami mogą być przedsiębiorstwa, ich związki oraz grupy producenckie.

Inwestycje w gospodarstwach rolnych

Projekty dotyczą pomocy gospodarstwom rolnym w dostosowaniu do wymogów UE w zakresie produkcji żywności. Celem programu nie jest jednak zwiększanie produkcji ale poprawa jakości w następujących obszarach: produkcji mleka, hodowli zwierząt rzeźnych, zwiększenie różnorodności produkcji gospodarstw rolnych. Odbiorcami mogą być rolnicy prowadzący na własny rachunek działalność rolniczą

Rozwój i poprawa infrastruktury obszarów wiejskich

Priorytety związane z tym obszarem są następujące:
• Zaopatrzenie w wodę pitną;
• Odprowadzenie i oczyszczenie ścieków;
• Gospodarka odpadami;
• Drogi gminne i powiatowe;
• Zaopatrzenie w energię;
• Telekomunikacja;

Odbiorcami mogą być powiaty, gminy i związki międzygminne.