W najnowszych dziejach Polski, tj. po odzyskaniu niepodległości w 1918 r., wyodrębniają się trzy okresy historyczne, w których bezrobocie wróżnej postaci i skali, doświadczało społeczeństwo.

Okres I – tolata II Rzeczpospolitej Polskiej (1918-1939) w których bezrobocie było stałym elementem rzeczywistości społeczno-gospodarczej. Spowodowane byłosplotem wielu czynników, wśród których decydujące znaczenie miało nałożenie się dwóch procesów: ogromnego przyrostu liczby ludności w wieku produkcyjnym – w większości zamieszkałej na wsi, będącego rezultatem powojennego wyżu demograficznego i skutków kryzysu gospodarczego( ograniczenie możliwości inwestowania, spadek produkcji i zatrudnienia), szczególnie dotkliwych w warunkach zacofanej struktury gospodarczej, charakteryzującej się niską chłonnością zatrudnienia w przemyśle i rolnictwie.

W kształtowaniu się skali bezrobocia rejestrowanego poza rolnictwem dopatrzeć się można dwóch faz: przed i powybuchu kryzysu gospodarczego. O ile w latach dwudziestych występowały znaczne wahania liczby bezrobotnych, a najniższy poziom odnotowano w okresach dobrej koniunktury, tj. w latach 1922-1923(62 tys.) i w latach 1927-1928(165 tys. I 126 tys. osób), to w latach trzydziestych liczba bezrobotnych stale rosła: od 300 tys. osób w 1930 r. do 470 tys. w 1937;w 1938 r. bezrobocie spadło do 456 tys. osób.

Osobliwością polskiego bezrobocia w całym okresie międzywojennym było ogromne przeludnienie agrarne, którego rozmiary były przedmiotem ustaleń placówek badawczych. Według szacunku Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego (PINGW) w Puławach w gospodarstwach chłopskich w1935 r. Liczba bezrobotnych w wieku 14-70 lat sięgała 3,1 mln osób. Na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych przez Instytut GospodarstwaSpołecznego (IGS) w 53 wsiach na terytorium całego kraju liczba zbędnych w wieku 14-59 lat w gospodarstwach chłopskich wynosiła 2,4 mln osób, tj. 12,8% ogółu ludności w tych gospodarstwach w dniu 1 stycznia 1935 r.

Okres II – to lata Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej (1944-1989). Zmiana ustroju politycznego i ekonomicznego, konstytucyjne gwarancje prawa do pracy i realizowana polityka pełnego zatrudnienia doprowadziły do likwidacji zagrożenia jawnym bezrobociem w skali globalnej, ale jednocześnie przyczyniły się do wysokiego bezrobocia ukrytego, któremu towarzyszyły tzw., lokalne nadwyżki siły roboczej, tzn. jawne bezrobocie na lokalnych rynkach pracy.

O braku zagrożenia bezrobociem masowym świadczyła kształtująca się na minimalnympoziomie, tj. poniżej 1% stopa bezrobocia ukrytego(zbędnych wśród zatrudnionych), które według szacunku J. Nowickiego wynosiło w 1985 r. Około 50% ogółu zatrudnionych w sektorze uspołecznionym, występowało jawne bezrobocie na lokalnych rynkach pracy, a okresem, w którym było ono oficjalnym problemem społeczno-ekonomicznym była druga polowa lat pięćdziesiątych.
 
Badania wykazały, że bezrobocie lokalne miało częściowo charakter strukturalny, wynikający z niedostosowania popytu napracę do podaży zasobów siły roboczej, częściowo zaś charakter sezonowy, związany z wahaniami zatrudnienia w rolnictwie i budownictwie.Niedostateczny popyt na pracę w wymiarze lokalnym był konsekwencją m.in. koncentracji inwestycji przemysłowych, która doprowadziła do poważnych dysproporcji rozwoju gospodarczego w układzie regionalnym kraju.
Rosnąca podaż zasobów siły roboczej była skutkiem nie tylko czynników demograficznych w postaci dynamicznego przyrostu ludności, alem.in. wadliwej polityki rolnej, która doprowadziła do rozbicia gospodarstw i odpływu ludności wiejskiej do miast, wzmożonej aktywizacjizawodowej ludności-zwłaszcza kobiet poszukujących pracy z przyczyn ekonomicznych.

Okres III – to odrodzona po 1989 r. III Rzeczpospolita Polska. Podjęty w warunkach głębokiej recesji gospodarczej proces transformacji ustrojowej wywołał i nadal wywołuje istotne zmiany w różnych obszarach życia społeczno-gospodarczego, a najbardziej dotkliwie w sferze zatrudnienia i rynku pracy. Pojawiło się jawne bezrobocie, które w bardzo krótkim czasie przybrało postać masową.

Bezrobociew latach 90. to następstwo czynników demograficznych wzrost ludności w wieku produkcyjnym, ekonomicznych: recesja gospodarcza(spadek popytu na pracę) i społeczno-prawnych: m.in. związanych z realizacją ustawy o zwolnieniach grupowych i ustawy o zatrudnieniu, którą zdominowały postanowienia osłonowo-socjalne uprawniające do zasiłku dla bezrobotnychwiększość rejestrujących się w urzędach pracy.

Bezrobocie rejestrowane w latach 1990-1999 charakteryzowały dwie przeciwne tendencje: dynamiczny wzrost do 1994 r. A następnie powolny spadek do 1997 r. Niestety od początku 1999 r. Bezrobocie w Polsce ponownie rośnie: w końcu IV kwartału wynosiło prawie 2,4 mln osób, a stopa bezrobocia -13,1%. Powodem są m.in. osłabienie tempa wzrostu gospodarczego, restrukturyzacja przemysłu węglowego, hutniczego i zbrojeniowego, wdrażanie reformy emerytalnej.
Inne cechy bezrobocia to stale rosnąca wśród zarejestrowanych liczebna przewaga kobiet oraz utrzymujący odsetek młodzieży w wieku do 24 lat, w tym absolwentów zasadniczych szkół zawodowych. Bezrobocie w III RP miało charakter recesyjno-transformacyjny a częściowo także strukturalny – zwłaszcza na obszarach zacofanych gospodarczo, typowo rolniczych.

Lipiec 2006 r. był kolejnym miesiącem, w którym odnotowano spadek liczby bezrobotnych i stopy bezrobocia, zarówno w ujęciu rocznym jak i miesięcznym. W porównaniu do czerwca br. wzrosła liczba bezrobotnych nowo zarejestrowanych, natomiast zmniejszyła się liczba bezrobotnych wyrejestrowanych z ewidencji urzędów pracy. Do urzędów pracy zgłoszono mniej ofert pracy niż w czerwcu br., ale więcej niż rok temu. W porównaniu do lipca 2005 r. mniej osób uczestniczyło w aktywnych formachprzeciwdziałania bezrobociu.

Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy w końcu lipca 2006 r. wyniosła 2443,4 tys. osób (w tym 1371,6 tys. kobiet) i była niższa niż przed miesiącem o44,2 tys. osób (o 1,8%) oraz niższa o 365,6 tys. (o 13,0%) od liczby bezrobotnych zarejestrowanych przed rokiem (w lipcu 2005 r. w porównaniuz poprzednim miesiącem liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 18,4 tys. osób, tj. o 0,7%). Z ogólnej liczby bezrobotnych 42,3% mieszkało na wsi.

W stosunku do czerwca 2006 r. spadek liczby bezrobotnych odnotowano we wszystkich województwach, najbardziej znaczący w pomorskim(o 4,2%), dolnośląskim (o 2,7%), zachodniopomorskim (o 2,6%), małopolskim i wielkopolskim (po 2,1%). Również w porównaniu z lipcem ub.roku bezrobocie zmniejszyło się we wszystkich województwach, najbardziej istotny spadek wystąpił w województwach: pomorskim (o 20,8%), lubuskim (o 16,2%), zachodniopomorskim (16,0%) oraz dolnośląskim(o 15,6%).

Bezrobotni zarejestrowani w urzędach pracy w końcu lipca 2006 r. stanowili 15,7% [1] cywilnej ludności aktywnej zawodowo (wczerwcu 2006 r. - 16,0% i w lipcu 2005 r. - 17,9%). Najwyższą stopę bezrobocia odnotowano w województwach: warmińsko-mazurskim (24,5%), zachodniopomorskim (21,9%), lubuskim (20,8%) i kujawsko-pomorskim (20,0%). Najniższą stopą bezrobocia charakteryzowały się województwa: małopolskie (12,0%), mazowieckie (12,6%) oraz wielkopolskie (12,7%). Najwyższą stopę napływu [2] bezrobotnych do urzędów pracy w lipcu 2006 r. zanotowano w województwach: lubuskim (2,7%), warmińsko-mazurskim (2,4%) oraz zachodniopomorskim (2,1%), zaś najniższą - w mazowieckim (1,0%), małopolskim (1,1%) oraz lubelskim, łódzkim i wielkopolskim (po 1,3%).

Do urzędów pracy w ciągu miesiąca zgłosiło się 228,5 tys.osób poszukujących zatrudnienia (o 26,8 tys. więcej niż w czerwcu 2006 r. i o 17,6 tys. mniej niż przed rokiem). Wśród bezrobotnych nowo zarejestrowanych 172,1 tys. osób, tj. 75,3% stanowiły osoby rejestrującesię po raz kolejny (przed miesiącem 72,7%, przed rokiem 70,1%). Spośródosób nowo zarejestrowanych 32,8% stanowiły osoby dotychczas niepracujące (przed miesiącem 34,6% i 36,4% przed rokiem). Osoby do 25 roku życia stanowiły 40,4% ogólnej liczby nowo zarejestrowanych (przed miesiącem 41,4% i 43,0% przed rokiem). Udział osób zwolnionych z przyczyn dotyczących zakładu pracy w ogólnej liczbie nowych rejestracji wyniósł 1,9% (2,0% w czerwcu 2006 r. i 1,9% w lipcu ub. roku).

Spośródosób nowo zarejestrowanych 39,2% mieszkało na wsi (przed miesiącem 38,2%, przed rokiem 38,6%). W lipcu 2006 r. stosunkowo wysoką stopę odpływu [3] bezrobotnych z urzędów pracy odnotowano w województwie lubuskim (13,8%), pomorskim (12,9%), wielkopolskim (12,3%) i dolnośląskim (12,0%) zaś najniższy wskaźnik w woj. mazowieckim (9,0%), lubelskim (9,2%), podkarpackim (9,5%) i świętokrzyskim (9,8%).

Bezprawa do zasiłku pozostawało 2127,4 tys. osób (tj. 87,1% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych), wobec 2163,2 tys. osób (87,0%) w czerwcu2006 r. i 2455,8 tys. (87,4%) w lipcu ub. roku. W tej grupie bezrobotnych 42,7% to mieszkańcy wsi.